Namna gani Magonjwa ya kuambukia inasambalana?

Jifunze yote kuhusu gisi magonjwa ya kuambukia inaambukia, hasa katika maeneo ya mikutano.

Maambukizi inamaanisha nini?

Mikrobe ni sehemu ya maisha ya kila siku na inapatikana katika hewa, udongo, maji na ndani na kwenye mwili yetu. Kuna mikrobe zenye faida kwetu na zingine ambazo zinaleta magonjwa. Mikrobe zinaishi ndani na kwenye mwili yetu bila kusababisha hatari na kuna zingine zinatusaidia kuwa na afya bora. Ni sehemu kidogo tu ya mikrobe njo inajulikana kusababisha maambukizi.

Maambukizi inamaanisha gisi mikrobe inahama kutoka kwa mtu anaye ambukizwa. Mikrobe hazitembeyi zenyewe. Mikrobe zina tokana na watu, mazingira (upepo, maji) ao wanyama/vidudu.

Katika maeneo ya pamoja, mikrobe zinaweza kusafiri kupitia mugusano (kwa mfano, kugusa), kupulizia ao kutema (kwa mfano, matoni ya mate) ao kupumulia fasi ambapo mikrobe inapatikana ndani ya hewa (kwa mfano, kukohola/kupiga chafya).

Gisi ya kuzuwia maambukizi

Gisi magonjwa ya kuambukia inasambalana katika fasi za VAW na I-I

Mugusano ya moja kwa moja Mugusano isiyo ya moja kwa moja Vyombo vilivyo ambukizwa Chakula iliyo ambukizwa Vidudu na kulumiwa (piqures)

Mugusano ya moja kwa moja

Two hands shaking and covered with germs

Direct Contact

Mara mingi magonjwa zinaambukia kutoka kwa mtu mpaka mtu mwengine kupitia mugusano wa moja kwa moja. Hiyi inaweza kuwa kwa kusalimiana kwa mikono, kupiga chafya (hewa), na kubusu. Katika fasi za VAW, mugusano ya moja kwa moja inaweza kusababisha ugonjwa wa kuambukia kusambalana kwa haraka, na hasa virusi kama vile COVID-19 na mafua. Kuna vyombo vyingi ambazo tunaweza kutumia ili kusaidia kupunguza hatari ya maambukizi, unaweza kujifunza juu yavyo hapa.

Mugusano isiyo ya moja kwa moja

Indirect Contact

Mikrobe zinaweza pia kusambalana kwa njia isiyo ya moja kwa moja kupitia hewa na njia zingine. Kwa mfano:

Hewa:

Kuna mikrobe ambazo zinaweza kusafiri kwenye umbali mrefu na kubakia mu hewa kwa muda mrefu. Unaweza kupata ugonjwa wa kuambukia kama suluba kwa kuingia katika chumba ambacho mtu anaye gonjwa suluba anapatikana. Magonjwa zingine zenye zinaweza kuambukia kwa njia ya hewa ni pamoja na kifua kikuu na varisele.

Vyombo vilivyo ambukizwa

Chakula iliyo ambukizwa

Food Contamination

Magonjwa ya kuambukia inaweza kuambukia kupitia

chakula na maji chafu.

Njia za kupunguza uwezekano wa kusambalana kwa mikrobe kwa njia hiyi ni pamoja na:

Kuweka chakula vizuri kwenye joto inayo faa
Kupiga na kuivisha chakula muzuri
Kunawa mikono muzuri mara kwa mara, hasa kisha kutumia musarani
Kusafisha fasi tunazo gusa mara kwa mara

Vidudu na kulumiwa (piqures)

Insects and Bites

Kuna mikrobe ambazo zinaweza kusambalana kutoka kwa mnyama ao kidudu mpaka kwa mtu. Hiyi inaweza kutokea wakati kidudu ao mnyama iliyo ambukizwa inakuluma ao kukukwaruza.

Lakini kulumiwa siyo njia pekee vidudu na wanyama wanaweza kusambalaza maambukizi. Mikrobe inaweza pia kusambalana kupitia mavi ya kidudu ao mnyama ikiingia kwenye chakula ao fasi inayo guswa sana.

Gisi magonjwa ya kawaida inasambalana

Homa ya kawaida ya mafua

Homa ya kawaida ya mafua inaweza sambalana kupitia kukohola, kupiga chafya, kuchangia chakula na vinywaji na mtu aliye ambukizwa ao kugusa fasi ambazo zinaweza kuwa zimeambukizwa. Njia bora ya kuepuka kupata homa ya mafua ni kunawa mikono yako mara kwa mara na kuwa mwangalifu wakati unasogoleana kwa ukaribu na mtu yeyote ambaye anaweza kuwa na homa. Virusi inayo sababisha homa inaweza kudumu mpaka masaa 3 kwenye fasi za kugusa, kwa hivyo kusafisha hizi fasi mara kwa mara kwa kutumia dawa ya kuuwa mikrobe inaweza kusaidia kupunguza hatari ya maambukizi.

Homa ya mafua "Influenza"

Homa hiyi inaambukia sana na inaweza kusambalana kutoka kwa mtu mpaka mtu mwengine kwa kukohola, kupiga chafya na kuzungumuza. Kama chembe za mafua zinagusa macho yako, mdomo ao pua unaweza kuambukizwa. Mafua ya Influenza inaweza pia kuambukia kupitia mugusano isiyo ya moja kwa moja kutoka kwa kugusa fasi zilizo ambukizwa, vitu vya kuchezea ao telefone. Watu waliyo ambukizwa na virusi vya mafua wanaweza kuisambaza kwa wengine siku 1 kisha kuonekana kwa dalili ao siku 5 kisha dalili za kwanza. Njia bora ya kuzuwia mafua ni kupata chanjo ya virusi hiyi kila mwaka ili mwili yako iwe tayari kukulinda. Mbali na mafua, kunawa mikono yako mara kwa mara, kutogusa macho yako, pua ao mdomo kwa mikono isiyo safishwa na kusafisha fasi ambazo zinaguswa na watu mingi kwa kutumia dawa ya kuuwa mikrobe inaweza kusaidia kupunguza maambukizi.

Ugonjwa wa Mikono, Migulu na Mdomo

Watoto wa chini ya umri wa miaka 5 wako katika hatari kubwa ya kuambukizwa virusi inayo sababisha ugonjwa wa Mikono, Migulu na Mdomo (magonjwa ya PMB). PMB inaambukia na inaweza kusambalana kwa urahisi kwa mugusano ya moja kwa moja ya mikono isiyo safishwa, mavi wakati wa kubadilisha mulembe, mate (kutema) ao majimaji kutoka mu pua. Inaweza pia kuambukia kupitia mugusano wa karibu kati ya watu kama vile kukumbatiana ao kubusu, kukohola ao kupiga chafya ao fasi iliyo chafuka. Kwa hivyo, kwa kupunguza uwezekano wetu wa kuambukizwa, ni muhimu sana kunawa mikono yetu mara kwa mara na kusafisha fasi ambazo mtu anaweza kuwa amekoholea ao kupigia chafya.

Varisele (Biharagabo)

Varisele inajulikana kuwa moja ya magonjwa ya kuambukia sana na kwa urahisi. Mara mingi inasambalana kupitia mugusano ya moja kwa moja na mtu mwenye upele kwenye ngozi ao kupitia hewa kutokana na kukuhola na kupiga chafya. Mtu aliye ambukizwa anaweza kuambukiza ndani ya siku 1 mpaka 2 kabla ya kuwa na upele kwenye ngozi na anaweza endelea kuambukiza mpaka upele kufifia kwenye ngozi. Kama uligonjwa varisele siku zilizo pita ao kama ulipata chanjo zidi ya ugonjwa huyo uko na uwezekano kidogo ya kuambukiziwa ao unaweza kuwa na alama za maambukizi ya virusi zisizo kuwa kali.

Kirimi (kivimba ya koromeo)

Mara mingi bakteria inayo sababisha kirimi (kivimba ya koromeo) inapatikana karibu ya pua na ndani ya shingo yako. Kwa hivyo maambukizi ya kirimbi inazowea kutokea kwa kugusa moja kwa moja vimajimaji kutoka kwa mtu aliye ambukizwa wakati anakohola ao kupiga chafya. Inaweza pia kusambalana kwa kusalimiana kwa mikono na mtu ambaye anaambukizwa. Hiyi inafanya kirimi kuwa na uwezo kubwa ya kuambukia, hasa kwa watoto. Mtu aliye ambukizwa anaambukiza zaidi wakati anaonesha alama za kirimi na anaweza kusambaraza maambukizi kwa urahisi. Mbinu ambazo unaweza kutumia ili kupunguza hatari ya kuambukizwa na bakteria zinazo sababisha kivimba ya koromeo ni pamoja na kunawa mikono mara kwa mara, kufunika mdomo wakati unakohola ao kupiga chafya na kutochangia vitu vya kibinafsi kama vile chakula ao vinywaji. Antibiotike zinasaidia kutunza na kumaliza maambukizi lakini zinaweza pia kupunguza hatari ya maambukizi ya haraka.

Kishekera (teigne)

Kishekera ao teigne inaambukia na inaweza kusambalana kutoka kwa mtu mpaka mtu mwegine kupitia mugusano ya moja kwa moja ya fasi iliyo ambukizwa na mtu mwingine ao kupitia mugusano isiyo ya moja kwa moja kama vile kuvaliana nguo na mtu ambaye anaweza kuwa ameambukizwa. Kufanya usafi kama ipasavyo kama vile kusafisha ngozi ya mwili na kuifanya ibakiye kavu, kusafisha mikono yako na kuhakikisha kuwa hauingizi vimajimaji mingi ndani ya mwili yako kama vile ndani ya viatu yako. Hiyi ni jambo muhimu sana kwa sababu shampinyo inayo sababisha kishekera (teigne) inapatikana sana fasi zenye kuwa na vimajimaji.

Sasa... Namna gani tunaweza kuzuwia maambukizi?

Kwa kuwa kuna njia tofauti za maambukizi, ni muhimu kukumbuka kwamba kuna njia ambazo unaweza kuchukua ili kujilinda mwenyewe na watu waliyo karibu yako kwa kuzuwia kusambalana kwa magonjwa ya kuambukia. Mbinu ambazo unaweza kutumia ni pamoja na kufanya usafi bora wa mikono, kusafisha fasi kwa kutumia dawa ya kuuwa mikrobe ao kufwata tabia ya kufunika mdomo wakati unakohola ao na kupiga chafya. Tafazali kwa maelezo zaidi angalia section yetu kuhusu Kuzuwia kuhusiana na hatua ambazo unaweza kukamata ili kupunguza hatari ya kusambalaza maambukizi

Soma Mbinu za Kuzuwia

A pink spray bottle with blue virus icons

An illustration of a variety of different colour virus and germ shapes

Jifunze zaidi kuhusu maambukizo

Kuna zingine magonjwa mingi za kuambukia ambazo zinapatikana katika dunia yetu ya leo na ni muhimu sana kujua gisi zinaweza kusambalana ili tuweze kujilinda muzuri!

Je, ungependa kujua zaidi kuhusu magonjwa tofauti na gisi zinaweza kuambukia kutoka kwa mtu mpaka mtu mwengine? Tafazali kwa maelezo zaidi fungua lien hiyi kutoka section yetu ya vifaa vya kuelimisha.

Soma Vifaa vya kuelimisha